به کلیه‌ی جابه‌جایی‌های افراد و یا کالا با استفاده از وسایل حمل کننده زمینی، دریایی و هوایی، حمل‌ و نقل می‌گویند. هرگونه جا به‌جایی کالا از کشوری به کشور دیگر حمل‌ ونقل بین‌المللی نامیده می‌شود. دو روش اصلی حمل ‌و نقل بین‌ المللی کالا وجود دارد.

1. روش‌ کریر (CARRIER) 
2. روش فورواردر (FORWARDER)

این دو نوع از روش‌های حمل‌ ونقل بین المللی کالا از تمام وسیله های حمل و نقل بین المللی اعم از وسایل حمل دریایی، زمینی، هوایی و ریلی استفاده می کنند، ولیکن با یکدیگر تفاوت دارند. در ادامه این مقاله به تعریف این دو روش حمل و نقل، مسئولیت های این دو روش، چگونگی حمل و نقل کالاهای خاص و…خواهیم پرداخت با ما، بنیاد حقوقی میراث همراه باشید.

حمل و نقل بین المللی کالا به روش‌ کریر (CARRIER)

این نوع از انواع روش های حمل و نقل بین المللی کالا به معنای حمل و نقل مستقیم از مبدا به مقصد می‌باشد. انتقال کالا بین کشورها و حمل و نقل مستقیم از مبدا به مقصد، توسط حمل کننده یا متصدی حمل بار اعم از شخص حقیقی یا حقوقی قابل انجام است. انواع وسیله های حمل و نقل بین المللی از جمله شرکت های هوایی، کشتیرانی و باربری دریایی ، ریلی و جاده ای بسیاری امروزه با استفاده از روش کریر در حال فعالیت هستند و مسئولیت حمل و نقل فیزیکی کالا را برعهده دارند. حوزه اختیارات این شرکت ها بر اساس قانون و مقررات داخلی هر کشور، قواعد بین المللی و کنوانسیون های مختلفی تعیین می شود.

حمل و نقل بین المللی کالا به روش فورواردر (FORWARDER)

سازمان فیاتا فورواردرها را در یک تعریف کلی چنین تعریف کرده است:

«فوروارد به فردی می گویند که بتواند از عهده پاسخگویی به همه پرسش های صاحب کالا درباره چگونگی حمل و نقل محموله برآید.  فوروارد حمل و نقل باید بتواند کالا را در شرایط امن و در کمترین زمان ممکن به مقصد برساند. همچنین فوروارد در زمینه روش های مختلف حمل و نقل تخصص لازم را دارد و همه امور مربوط به تشریفات اداری و تنظیم اسناد حمل و نقل را انجام می دهد. از طرفی فوروارد با توجه به امکاناتی که در اختیار دارد یک مشاور خبره در زمینه حمل و نقل بین المللی کالا به شمار می رود و…»

بنا بر تعاریف فورواردر که توسط سازمان فیتا اعلام شده است و همچنین قوانین ارائه شده در سازمان ملل  اسناد حمل ترکیبی کالا می توان گفت: فورواردر شخص یا شرکتی است که روش انتقال کالا بین کشورها را بر اساس نوع بار به صورت کانتینری، فله، خرده بار، چارترینگ و… طراحی می‌کند. از طرف خود یا شخص دیگری بارنامه را صادر و مسئولیت حمل کالا را از مبدا تا مقصد با بهره مندی از تجهیزات و امکانات خطوط و وسیله های حمل و نقل بین المللی کشتیرانی یا جاده ای و غیره  به عهده می گیرد. فوروارد تنها بر فرآیند و چگونگی جابجایی محموله و بارهای مختلف نظارت دارد و برنامه ریزی های مربوط به آن را انجام می دهد.

مسئولیت های روش کریر و روش فورواردر

به طور کلی مسئولیت کریر، جابجایی فیزیکی کالا و نظارت بر نحوه بارگیری و تخلیه و اعمال نظارت‌های مسئولانه بر انتقال کالا بین کشورها می باشد. صدور بارنامه و تحویل مستقیم کالا به صاحب بار جزو وظایف کریر است. فورواردر به عنوان یک واسطه حمل و نقل میان کریر، فرستنده و گیرنده بار است. وظیفه او این است که بار تحت شرایط استاندارد و فرآیندهای قانونی با انتخاب بهترین وسیله های حمل و نقل بین المللی از مبدا به مقصد حمل شود.

تاثیر انواع کالا در انتخاب روش حمل و نقل بین المللی کالا

کالاهای با اندازه غیراستاندارد و فوق سنگین، کالاهای فاسد شدنی و نیازمند دمای ثابت (صنایع غذایی، دارویی و شیمیایی) و کلیه کالاهای خطرناک (آتش‌زا، سمی، اسیدها و مواد منفجره)، کالاهای خاص نامیده می‌شوند. برای حمل و نقل بین المللی  کالاهای خاص به آماده سازی شرایط و وسیله های حمل و نقل بین المللی خاص احتیاج داریم و در طول مسیر باید تحت مراقب‌های ویژه‌ای قرار بگیرند تا از صدمات احتمالی به محیط زیست و انسان‌ها جلوگیری شود.

کالاهای فوق سنگین

هنگام انتقال کالا بین کشورها، ابعاد بزرگ و غیراستاندارد این کالاها، سبب می شود تا امنیت و ایمنی بارگیری و حمل در مورد آن‌ها بسیار بالا و حساس باشد و هر گونه اقدام به حمل آن باید تحت تدابیر خاص انجام گیرد. به طور مثال بارگیری کالاهای فوق سنگین نیازمند جرثقیل‌های غول پیکر است و به طور طبیعی این کالاها با وسیله های حمل و نقل بین المللی چون هواپیما  قابل انتقال نیستند.

کالاهای فاسد شدنی

 کالاهای فاسد شدنی، عموما در گروه صنایع غذایی، دارویی و شیمیایی قرار دارند و مسلما برای حمل و نقل بین المللی کالاهای این دسته نیازمند کانتینر های یخچالی هستند. کانتینرهای یخچالی با ثابت نگه‌داشتن دمای کالا، مانع از فاسد شدن کالا می شوند. ولیکن هزینه انتقال کالا بین کشورها به دلیل استفاده از برق، بیشتر از سایر وسیله های حمل و نقل بین المللی است.

کالاهای خطرناک

این‌گونه کالاها به دلیل اشتعال‌زایی، سمی بودن، خورنده بودن و غیره که در 9 دسته تقسیم بندی می شوند، بسیار حساس هستند و برای محیط‌‌ زیست و انسان‌ها می‌توانند بسیار خطرناک باشند و باید تحت شرایط خاص و با امنیت بالا انتقال کالا بین کشورها صورت گیرد. از جمله عوامل محرک خطر در این کالاها که باید به شدت از آن جلوگیری کرد: گرما، تابش مستقیم آفتاب، دمای بالا، بسته‌ بندی نامناسب است.

وسیله مطلوب در روش های بین المللی حمل و نقل کالا

وسیله مطلوب در حمل‌ و نقل بین‌ المللی کالا با توجه به تنوع بالای وسایل ارتباطی و نوع کالا بسیار است و حتی گاها در حمل و نقل بین المللی کالاها از حالت ترکیبی استفاده می شود. به طور کلی انتخاب بهترین وسیله های حمل و نقل بین المللی کالا توسط فورواردر (اعم از حقیقی یا حقوقی) از میان یکی از وسایل زیر یا ترکیبی از آن ها با توجه به کشور مبدا و مقصد انجام می شود و یک روش خاص را در برنمی‌گیرد: 

1. حمل دریایی  کالا
2. حمل جاده‌ای کالا
3. حمل هوایی کالا
4. حمل و نقل ریلی 
5. حمل و نقل ترکیبی

به طور مثال انتقال کالا بین کشورهای ایران و عراق به دلیل اینکه وسیع ترین مرز خاکی را با یکدیگر دارند و هزینه کمتری نیز برای صادر کننده دارد به روش حمل جاده ای انجام می شود.

با توجه به آنچه گفته شد دو روش اصلی کریر و فورواردر در حال حاضر به صورت همزمان بر حمل و نقل بین المللی کالاها نظارت دارند و هر یک وظیفه خاص خود جهت انتقال کالا بین کشورها و سالم رسیدن به مقصد را انجام می دهند. انعقاد قرارداد حمل و نقل بین المللی کالا جهت صادرات و یا واردات را به وکیل متخصص بنیاد حقوقی میراث بسپارید.

برای دریافت کلیه خدمات حقوقی، می‌توانید از طریق بخش “خدمات” با ما در ارتباط باشید.