شرکت در اصطلاح حقوق مدنی یعنی اجتماع حقوق مالکان متعدد در شیء واحد به نحو اشاعه، اما طبق قانون تجارت شرکت عبارت است از قراردادی که طبق آن شرکا سود حاصل از سرمایه را تقسیم می نمایند.  به این صورت است که وقتی تعدادی افراد در کنار هم جمع می شوند تا فعالیت خاصی انجام دهند، این اجتماع افراد، شرکت را تشکیل می‌دهند. در ادامه این مقاله به معرفی انواع شرکت های تجاری، ویژگی های مشترک آنها، موضوع فعالیت این شرکت ها و…خواهیم پرداخت با ما، بنیاد حقوقی میراث همراه باشید.

انواع شرکت های تجاری

انواع شرکت های تجاری در ایران، طبق ماده ی 20 قانون تجارت ایران بر 7 قسم است که در فهرست زیر قابل مشاهده است:

1. شرکت سهامی 
2.   شرکت با مسئولیت محدود
3. شرکت تضامنی
4. شرکت مختلط غیر سهامی
5. شرکت مختلط سهامی
6. شرکت نسبی 
7. شرکت تعاونی تولید و مصرف

ویژگی های مشترک همه شرکت های تجاری

حضور شرکا

برای تشکیل هریک از شرکت های تجاری لازم است که حداقل 2 و حتی در بعضی از انواع حداقل 3 یا 5 نفر شریک وجود داشته باشند. در حقیقت در شرکت‌های نسبی، تضامنی، با مسئولیت محدود و شرکت‌ مختلط غیرسهامی لازم است که حداقل 2 شریک حضور داشته باشند. در شرکت‌های سهامی عام نیز حداقل 5 شریک، در سهامی خاص حداقل 3 شریک و در شرکت مختلط سهامی نیز حداقل 3 شریک و در نهایت در شرکت تعاونی حداقل 7 شریک برای تشکیل شرکت لازم است.

اساس نامه یا شرکت نامه

ویژگی دومی که میان تمام شرکت‌های تجاری مشترک است، قراردادی بودن آن است. اما قراردادی بودن یعنی چه؟ قراردادی بودن یعنی شرکا باید بر اساس یک قرارداد که اساسنامه شرکت نامیده می‌شود با یکدیگر توافق کرده و تعهدات و اختیارات را مشخص نمایند. این قرارداد باید تمامی شرایط عمومی قراردادها را داشته باشد. شرکت‌ها برای آن که اجازه فعالیت داشته باشند، مکلف هستند که شخصیت حقوقی خود را ثبت نمانید و به همین دلیل است که باید مطابق با مقررات قانون تجارت و سایر قانون‌های خاص تشکیل شوند، در غیر این صورت ثبت نخواهند شد.

وجود سرمایه

سومین ویژگی است که میان تمامی شرکت‌های تجاری مشترک است. همه شرکت‌های تجاری برای شروع کار خود نیاز به سرمایه‌ای دارند که این سرمایه از طریق آورده شرکا تامین می‌شود. شرکا ممکن است آورده خود را به صورت وجه نقد و یا به صورت غیر نقدی مثل مال منقول یا غیرمنقول، حق اختراع، دانش فنی، مهارت، خدمات و غیره وارد شرکت کنند. سه موردی که نام بردیم میان تمامی شرکت‌ ها مشترک است، یعنی در واقع فرقی ندارد شرکت سهامی عام باشد یا خاص، تضامنی باشد یا نسبی، در هر صورت باید سرمایه، شرکا و ماهیت قراردادی داشته باشد. اما در خصوص مواردی مانند اقامتگاه، تابعیت، سهم یا سهم‌الشرکه، ارکان شرکت، تشکیل مجامع عمومی، تبدیل سهام و غیره برای هر شرکت قانون خاصی پیش بینی شده است.

موضوع فعالیت شرکت های تجاری

در قانون تجارت دو نوع شرکت وجود دارد، نوع اول شرکت‌هایی است که موضوع آنها تجارتی است یعنی برای آن که بتوانند تشکیل شوند باید به امور تجارتی بپردازند این شرکت‌ها عبارتند از:

• شرکت‌های با مسئولیت محدود
• شرکت‌های تضامنی
• شرکت های مختلط غیر سهامی و مختلط سهامی

نوع دوم شرکت‌هایی هستن که قانون تجارت برای تشکیل آنها تجارتی بودن فعالیت را شرط ندانسته است. شرکت‌های تعاونی بر حسب شکل تجاری هستند، البته با تصویب قانون بخش تعاون اقتصاد جمهوری اسلامی از حوزه عمل قانون تجارت این شرکت‌ها خارج شده‌اند. شرکت‌های سهامی خاص و عام تجاری اند ولو اینکه موضوع عملیات آنها امور تجاری نباشد بدین ترتیب شرکت‌های سهامی می‌توانند حتی برای امور غیرتجاری هم تشکیل شوند.

معاملات تجاری مطابق ماده ۲ قانون تجارت از قرار ذیل است:

• خرید یا تحصیل هرنوع مال منقول به قصد فروش یا اجاره اعم از اینکه تصرفاتی در آن شده یا نشده باشد.
• تصدی به حمل و نقل از راه خشکی یا آب یا هوا به هر نحوی که باشد.
• هر قسم عملیات دلالی یا حق العمل کاری (کمیسیون) و یا عاملی و همچنین تصدی به هر نوع تاسیساتی که برای انجام بعضی امور ایجاد می شود از قبیل تسهیل معاملات ملکی یا پیدا کردن خدمه یا تهیه و رساندن ملزومات و غیره.
• تاسیس و به کار انداختن هر قسم کارخانه مشروط بر این که برای رفع حوائج شخصي نباشد.
• تصدی به عملیات جراحی.
• تصدی به هر قسم نمایشگاه های عمومی.
• هر قسم عملیات صرافی.
• معاملات برواتی اعم از اینکه بین تاجر یا غیر تاجر باشد.
• عملیات بیمه بحری و غیر بحری.
• کشتی سازی و خرید و فروش کشتی و کشتیرانی داخلی یا خارجی و معاملات راجع به آن ها.

 مسئولیت شرکا در شرکت های تجاری

از این نظر شرکت‌ها به سه دسته تقسیم می‌شوند:

• شرکت‌هایی که در آنها مسئولیت شرکا نامحدود است یعنی دارایی شخصی شرکا وثیقه طلب طلبکاران شرکت است مانند شرکت‌های تضامنی و نسبی.
• شرکت‌هایی که در آنها مسئولیت کلیه شرکا محدود به آورده آنهاست شرکت‌های سهامی و با مسئولیت محدود.
• شرکت‌هایی که در آنها بعضی از شرکا مسئولیت نامحدود دارند و بعضی محدود شرکت مختلط سهامی و غیر سهامی.

تابعیت شرکت های تجاری

شرکت‌ هایی که در ایران تشکیل شوند و مرکز اصلی آنها در ایران باشد ایرانی و سایر شرکت‌ها خارجی هستن.د هرگاه شرکت در خارج تشکیل شود ولی مرکز اصلی آن در ایران باشد نیز شرکت ایرانی است. شرکت چند ملیتی شرکتی است خصوصی یا دولتی که به سبک شرکت خصوصی اداره می‌شود، مانند شرکت رنو در فرانسه و در کشورهای مختلف صاحب دارایی صنعتی تجاری و مالی است و این دارایی را به صورت هماهنگ در سطح بازار بین الملل به کار می‌گیرد. این شرکت‌ها معمولاً در کشورهای مختلف شعبه‌ای باز می‌کنند و مرکز هر شعبه در کشوری است که در آنجا فعالیت می‌کند. و به طور کلی حقوق تجارت بین‌الملل چنین شعبه‌هایی را مستقل تلقی کرده و آنها را واجد تابعیت کشور می‌داند که شعبه در حوزه آن واقع است.

تشکیل و ثبت شرکت

تشکیل شرکت مبتنی بر اراده آزاد شرکا و نیازی به اخذ اجازه قبلی از مقامات اداری ندارد. در واقع هرچند ممکن است برای انجام دادن فعالیت موضوع شرکت نیاز به چنین اجازه‌ای وجود داشته باشد ایجاد شخص حقوقی محتاج اجازه خاصی نیست.

شرایط عمومی تشکیل شرکت، قرارداد شراکت است و این قرارداد می بایست دارای شرایط صحت موضوع ماده ۱۹۰ قانون مدنی باشد یعنی شرکا دارای:

• قصد و رضایت طرفین قرارداد
• اهلیت و صلاحیت طرفین قرارداد
• معین بودن موضوع قرارداد
• قانونی بودن موضوع و هدف قرارداد

شرایط اختصاصی تشکیل  شرکت های تجاری با یکدیگر متفاوت است ولی مطابق ماده ۱۹۵ قانون تجارت ثبت کلیه شرکت‌های مذکور در این قانون الزامی و تابع جمعی مقررات قانون ثبت شرکت‌ها است .ولیکن نمی‌توان گفت که نتیجه عدم ثبت شرکت در مرجع ثبت شرکت‌ها بطلان شرکت است.

قانون گذار دو ضمانت اجرا برای عدم ثبت شرکت مقرر کرده است:

• پرداخت جریمه توسط مدیران شرکت ثبت نشده.
• انحلال شرکت به حکم دادگاه به درخواست دادستان.

ثبت شرکت‌های ایرانی در اداره ثبت شرکت‌ها انجام می‌شود و تنها برخی فعالیت های مصرح شده در این اداره قبل از ثبت نیازمند کسب مجوز از اتحادیه یا مرجع مربوطه است و ثبت شرکت در اداره ثبت شرکت ها بدون پرداخت هزینه است. 

برای دریافت کلیه خدمات حقوقی، می‌توانید از طریق بخش “خدمات” با ما در ارتباط باشید.